Zakaz prowadzenia pojazdów – co, kiedy, jak?

Każdy z nas niewątpliwie przechodził niejeden egzamin, mniej lub bardziej stresujący, ale tak wyraźnie pamiętamy chyba tylko jeden – egzamin na prawo jazdy. Uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych nie są nam jednak dane na zawsze, bowiem przepisy karne umożliwiają sądowi orzeczenie (lub w niektórych przypadkach – obligują sąd do takiego orzeczenia) zakazu prowadzenia pojazdów.

Zakaz prowadzenia pojazdów jest środkiem karnym, orzekanym obok kary, a więc w sytuacji skazania oskarżonego za określony czyn. Orzeczenie takiego zakazu może być fakultatywne (sąd sam decyduje, czy zastosować ten środek karny w stosunku do sprawcy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji) albo obligatoryjne (i wówczas sąd nie ma możliwości wyboru, środek ten musi zostać orzeczony, ale w niektórych przypadkach sąd decyduje, na jaki okres ten zakaz zostanie orzeczony). Okres, w jakim sąd może się poruszać, orzekając zakaz prowadzenia pojazdów, to od 1 roku do 15 lat, przy czym orzeka się go w latach (a więc nie może być np.: 1 rok i 6 miesięcy).

Fakultatywny zakaz prowadzenia pojazdów dotyczyć może pojazdów określonego rodzaju. Oznacza to, że sąd w wyroku wskazuje, jakich pojazdów będzie ten zakaz dotyczył. Jak już wyżej wspomniałam, środek ten może być zastosowany wyłącznie wobec sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji i przykładowo będą to takie przestępstwa, jak np.: spowodowanie wypadku w komunikacji. Dodatkową przesłanką zastosowania przez sąd tego środka jest stwierdzenie, że ewentualne prowadzenie przez sprawcę pojazdów w przyszłości będzie zagrażało bezpieczeństwu w komunikacji. Na tę przesłankę może wskazywać np. wielokrotna karalność za spowodowanie wypadku – w każdej sytuacji sąd będzie musiał uzasadnić, dlaczego orzekł zakaz prowadzenia pojazdów wobec sprawcy przestępstwa.

Z kolei zaś obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów może dotyczyć zarówno pojazdów określonego rodzaju, jak i wszelkich pojazdów mechanicznych. Pierwszą sytuacją, w której sąd musi taki zakaz orzec, jest skazanie sprawcy za przestępstwo ucieczki przed pościgiem prowadzonym przez osobę uprawnioną do kontroli drogowej (a więc jeśli np.: nie zareagujesz na polecenie zatrzymania samochodu do kontroli drogowej prowadzonej przez funkcjonariuszy Policji, wówczas przy skazaniu sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów), za przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego bez uprawnień oraz za przestępstwo naruszenia zakazu sądowego polegającego na zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych. Tutaj przy orzeczeniu zakazu sąd może zdecydować, na jak długo zostanie on orzeczony – i może poruszać się w granicach od 1 roku do 15 lat, zaś zakaz ten będzie dotyczył wszelkich pojazdów mechanicznych (sąd nie może go ograniczyć jedynie do pojazdów określonego rodzaju).

Drugą sytuacją, w której sąd obligatoryjnie zakaz orzeka, jest popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środka odurzającego lub też jeśli sprawca zbiegł z miejsca przestępstwa (a dotyczy to przestępstw sprowadzenia katastrofy komunikacyjnej, sprowadzenia niebezpieczeństwa takiej katastrofy oraz wypadku komunikacyjnego). Taki zakaz będzie dotyczył według wyboru sądu: albo wszelkich pojazdów mechanicznych, albo też pojazdów określonego rodzaju. W tym przypadku sąd będzie musiał jednak orzec zakaz na czas nie krótszy niż 3 lata. Górną granicą nadal pozostaje 15 lat.

I tym sposobem przechodzimy do dwóch najsurowszych przypadków orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów – obligatoryjnego orzeczenia dożywotniego zakazu. Chodzi tutaj oczywiście o najbardziej tragiczne w skutkach przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, jak np.: wypadek, którego następstwem jest śmierć innej osoby, a sprawca był w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środków odurzających lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Jedynie w wyjątkowych przypadkach sąd może takiego zakazu nie orzekać – ale wówczas muszą zachodzić szczególne okoliczności. W kodeksie karnym próżno doszukiwać się, czym są te wyjątkowe przypadki i szczególne okoliczności, sąd zatem będzie indywidualnie oceniał każdą sprawę. Gdyby jednak zaistniały te szczególne okoliczności i sąd odstąpił od orzeczenia zakazu dożywotniego, to w sytuacji ponownego skazania w tych samych warunkach – sąd już nie może w żadnym przypadku odstąpić od orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Tak naprawdę jednak zakaz ten w istocie nie musi być zakazem dożywotnim. Istnieje bowiem możliwość „skrócenia” czasu jego wykonywania. Kiedy można o to się ubiegać, co złożyć i gdzie – o tym w następnym wpisie.

Dodaj komentarz